Moralskur studningur oskast!

Eg er soldid vonsvikin yfir ahyggjuleysi ykkar tharna heima yfir tvi ad eg skuli vera ad taka malariuprof. Engin komment eda neitt um tad hversu mikid tid erud ad hugsa til min a medan eg bid milli vonar og otta eftir nidurstodunum. Eg vona ad tid gerid ykkur grein fyrir tvi ad malaria er snikjudyr sem fer liklega ekki ur likamanum, heldur sofa dyrin i lifrinni. Thegar tau vakna verdur madur rosalega veik og tarf ad fara a sterkan lifjakur. Og alla aevi verdur madur ad fara vel med lifrina til ad vekja ekki snikjudyrin af dvala sinum. Haettulegasta afbrigdi malariu er algengast her i GB eda su sem fer upp i heila og drepur mann!!!!

Ad tessu sogdu tilkynni eg ad profid var neikvaett en eg oska eftir sma morolskum studningi naest tegar eg fer i malariuprof.

Malariuprof

Ef for i malariuprof adan og fae nidurstodur seinni partinn i dag. Mer lidur ekki illa en thetta eru svona forvarnaradgerdir hja mer. Eg aetla mer ad fara aftur i prof adur en eg kem heim tvi tad er orugglega ekki hlaupid ad tvi ad fara i svona prof heima.

Astaedan er su ad tvaer vinkonur minar sem eru i klubbnum Unaccompanied beautiful white women stuck in freaking Guinea-Bissau (UBWWSFGBIS), sem vid stofnudum trjar saman, voru badar greindar med malariu um daginn. Onnur teirra er ekki a lyfjum og fann strax einkenni, hin er a lyfjum og fann engin einkenni en var samt greind jakvaed. Eg hef verid lengur en thaer badar i landinu!!!

Dauðinn

Anna á Bandim-markaðnum.
Freyr tekur upp Balanta tónlist. Tónlistarhefð Balanta er mjög skemmtileg og hljóðfærin allskrítin. Þau spila á þetta strengjahljóðfæri gert úr graskeri, skinni og tré, risastór dýrahorn og fleira í þeim dúr. Textarnir eru oft á tíðum í gríngír og segja dæmisögu sem draga má djúpan lærdóm af.
Hvaða lappir eru þetta? Jú, þetta eru fótboltamenn í sandölum.

Allt í einu finnst mér dauðinn svo áþreifanlegur einhvern veginn. Á aðeins einni viku hafa þrjú dauðsföll komið við mig. Kannski er ekki að furða í landi þar sem lífslíkur við fæðingu eru ekki nema 46 ár. 

Það byrjaði auðvitað þegar ég millilenti í Lissabon og sá þar sem verið var að hjartahnoða mann úti á götu. Síðan gerist ekkert fyrr en nú í Mars á síðasta degi Íslendinganna í Bissá að við keyrðum fram hjá nýafstöðnu bílslysi. Hvítur dúkur hafði verið lagður á líkama manns og það sást blóðblettur við höfuð hans. Seinna fréttum við að maðurinn sem lést hafi verið að vinna á sama stað og Jónína var að vinna á á sínum tíma. 

Þegar við komum aftur í bæinn eftir ferðina til Rubane um síðustu helgi fréttum við að maður sem vann hjá vesturafríska bankanum í Bissá hafi drukknað í Varele á laugardeginum. Mér skilst hann hafi verið þekktur í þjóðlífinu hér. Rúmlega fimmtugur tveggja barna faðir. Hann var skyldur konu sem vinnur með mér og Daniel, kærasta Karynu. Svo þetta lagðist þungt á fólk í kringum mig.

Nokkrum dögum síðar er ég að reyna að fá þvottinn frá þvottakonunni minni, en hún mætir ekki í vinnunna. Þá frétti ég að hún hafi misst manninn sinn. Hann var að vinna við að byggja brú í Sao Domingos og féll í ánna. Síðast þegar ég vissi var ekki búið að finna líkið, en mikið af krókódílum eru í ánni.

Í lok vikunnar fer ég að heimsækja Reginu sem vinnur með HIV smituðum í Bissá, veitir heimahjúkrun, ráðgjöf og sálræna aðstoð. Ég og ljósmyndarinn fylgdum henni eftir í einn dag í Bissá á fyrstu vikum mínum hérna. Til að nota ljósmyndir af HIV smituðum þarf UNICEF að fá samþykki viðkomandi einstaklings. Við gerum þetta af virðingu við hinn smitaða, því það er mikil neikvæð stimplun sem fylgir því að opinbera HIV stöðu sína svo að þetta er mjög mikilvægt atriði. Ég heimsótti hana því í þeim tilgangi að láta hana fá pappíra til undirritunar og sýna henni myndirnar.

Ég kemst að því þá að konan sem við heimsóttum á spítalanum lést fyrir þremur vikum síðan. Þetta var svo ónauðsynlegur dauðdagi því ef fólk fær rétta meðhöndlun getur það lifað áratugum saman. Hún var 27 ára og þegar við hittum hana var Regina að segja að hún þyrfti nauðsynlega á blóðgjöf að halda, en aðstæðurnar á spítalanum voru svo rosalega niðurdrepandi og það var eins og enginn vissi hvað ætti að gera fyrir hana. Eins og ég heyrði sögu hennar þá vildi fjölskyldan ekki veita leyfi til að gefa henni blóð og dæmdi hana þar með til dauða. Hún stundaði víst vændi og það var ástæðan fyrir reiði fjölskyldunnar. En þau eru múslimar svo það er allt eins víst að hún hafi bara fengið sér kærasta eftir að maðurinn hennar dó! Hver veit. Það er svo erfitt að berjast á móti neikvæðum viðhorfum í þessu samfélagi. Það hamlar svo mörgu.

Eini Íslendingurinn í landinu

Freyr fór í gær og þar með varð ég aftur eini Íslendingurinn í landinu (vænti ég alveg örugglega!). Mars hefur flogið áfram, það hefur verið svo mikið að gera, og það er skrítið að vera aftur ein á báti.

Ég fékk nasaþef af nokkrum fréttum frá Íslandi, m.a. þróun borgarmála og misheppnaðan blaðamannafund í Valhöll (sem ég las um á netinu, en það er erfitt að lesa orð götunnar svona á milli lína, m.a.s. á bloggum), lokun Sirkuss, og svo að Bubbi hefði lent í rimmu við Bigga í Maus og fleiri út af þættinum Bandið hans Bubba! Ísland er alveg kostulegt svona úr fjarlægð. Nú er ég kannski aðeins of sein að hafa skoðun á málinu en ... Bubbi er snillingur!

Ég fékk Einar Bárða þeirra Bissábúa til að sýna Frey menningu, tónlist og dans Gíneu-Bissá í liðinni viku. Þannig hitti Frey hugsanlega alla tónlistarmennina hérna, fékk ókeypis geisladiska, sá danshópa, mismunandi hljóðfæri og fleira í þeim dúr. Ég fór með honum að sjá sumt. Freyr hitti Rui Sangara (sem syngur uppáhaldslagið mitt hérna), Rima (sem er þessi 23 ára töffari sem syngur alltaf á barnum og er voða heitur í dag - ef hann byggi í L.A. held ég að hann gæti alveg meikað það) og fleiri. Svo fengum við okkur m.a. kaffi með Delgado í gær en ég sá hann á Malaika um daginn. Delgado er alveg uppáhald allra hérna og maður heyrir lögin hans alls staðar. Freyr er með frábært útvarpsefni héðan svo fylgist með Síðdegisútvarpinu og Geymt en ekki gleymt.

Fyrir ykkur sem sáu greinina um stingskötuna í 24 Stundum má bæta því við að í stað þess að setja löppina að eldi, eins og venja er meðal eyjaskegga, var okkur rétt hárþurrka. Ég átti að halda henni eins nálægt stungunni og hægt er á heitasta blæstri ... og það virkaði alveg ótrúlega vel við sársaukanum.

Rubane

Rubane eyja: Veitingastadurinn sedur fra solbadsstadnum a strondinni.

Myndir fra Cacheu

Freyr i Cacheu, gomlu hofudborginni, um tarsidustu helgi. Vid svafum tar eina nott og forum a trebat til Sao Domingo med Donunum.
Saum Angelinu Jolie a fornum vegi med oll aettleiddu bornin sin!!

Aevintyri a Bijagos eyjunum

Balanta strakur i danshopnum sem vid saum um daginn. Balantarnir grinast mikid og syna mikla leikraena tilburdi - eru i raun fremur ad spinna en dansa.
'A tonleikum Super Mama Djombo um daginn. Egill slo i gegn. Folk herna talar um hinn islenska kantor af mikilli hrifningu.

Erna, ef thu ert ad lesa bloggid... er thetta alveg eins skyrta og thu keyptir. Eg for ad paela i tvi eftir ad eg keypti mina hvort tetta vaeri kannski nakvaemlega sama skyrtan... hvit med graenu munstri???
Thegar bjorgunaradgerdir a Frey stodu sem haest.

Við Freyr komumst heilu og höldnu til paradísareyjunnar Rubane í Bijagos eyjaklasanum hér vestur af Gíneu-Bissá.

Ævintýri páskahelgarinnar byrjuðu á því að við fórum með almenningsferjunni sem reyndist vera hinn mesti partýbátur, eins og blanda af Akraborginni og Kaffibarnum á góðum degi. DJ, bjór, rauðvín, gítarglamur og vappandi hænur.

Bijagos eyjarnar eru paradís á jörð. Óuppgötvaðar perlur sem eru óspilltar af túristum, tandurhreinar strendur og sjór. Þarna hafa þó nokkrir framsýnir (og ríkir) Frakkar reist sér sumarbústaðarhótel í nýtískustíl þar sem unnið er með umhverfi eyjunnar og því raskað sem minnst við uppbyggingu hótelsins. Við borðuðum á frönsku heimsklassa kúsín þar sem allur matur var lífrænn ræktaður á eyjunni eða veiddur við eyjuna.

Við gerðum auðvitað ekki annað en að liggja í leti og sóla okkur undir pálmatrjánum. Hins vegar lentum við í einu all miklu ævintýri ...

Það var um laugardagsmorgun að Freyr fékk sér morgunsund, synti meðfram eyjunni og var að kanna fuglalífið eins og honum einum er lagið. Þá vakti athygli hans íslenskur hrossagaukur sem var að vappa í þessarri bissásku fjöru áður en haldið yrði til landsins bláa. Spjölluðu þeir saman dágóða stund, þessir samlandar. Því það er jú ekki oft sem maður rekst á Íslendinga í Afríku. En þegar þeir voru að ræða um flugið til Íslands sem framundan var hjá þeim báðum, rekur Freyr upp þetta mikla skaðræðisóp. Hrossagaukurinn undraðist mjög gólin í Frey og flaug á braut.

Freyr haltraði í land, alblóðugur á vinstri fæti, og fann að eitthvert skaðræðisdýr í sjónum hafði bitið hann. Ég tók á móti honum í bústaðnum og reyndi að þurrka allt blóðið til að sjá stærð sársins. Það reyndist vera tveggja millimetra skeina og fannst mér Freyr þjást einum of mikið miðað við stærð sársins. Ég hafði nýlega lært á námskeiðinu “Security in the field-staff safety, health, and welfare” að besta leiðin til að meðhöndla slöngubit eða önnur eiturbit væri að láta sárinu blæða út og alls ekki setja plástur eða búa um það. Þar sem ég sat þarna hálfringluð yfir þessu öllu saman kemur hlaupandi franskur smiður sem hafði séð Frey haltra úr sjónum. Hann sá strax hvað hafði gerst og hafði meðferðis eitur-sogs-græjur miklar. Hóf hann samstundis neyðaraðgerðir því hér var um líf og dauða að tefla. Freyr hafði verið stunginn af Stingskötu. Eins og menn muna dó frægur ástralskur náttúruglæframaður af slíku biti ekki alls fyrir löngu.

Eitrið var sogið úr fætinum á Frey með miklum látum í um hálfa klukkustund eða þangað til mestu blóðkekkirnir voru runnir úr sárinu. Þá kom mikil negrakerling sem tuggði töfragrös og setti á sárið. Frokkunum á hótelinu þótti nú best að beita líka vestrænum vísindum og gáfu honum þriggja daga lyfjakúr.

Í þrjá tíma upplifði Freyr miklar kvalir sem hann lýsti eins og rafmögnuðum ísköldum sverðum væri stungið í löppina. Frakkarnir sögðu honum að bíta á jaxlinn þar sem hann hefði verið bitinn um það leiti sem var fjara. Við næsta flóð myndi verkurinn hverfa með öllu. Sem og gerðist. Hvers vegna, veit enginn, en svona er nú náttúran undarleg.

Nóg af sögustund Önnu og Freysa.

Við lágum bara í leti alla helgina og borðuðum yndislegan mat, m.a. önd sem hafði verið samferða okkur í bátnum frá Bubaque eyju. Á páskasunnudag var haldin veisla sem stóð langt fram á rauða nótt.

Paraiso here we come!!!

Vid Freyr forum til Rubane a morgun. Sidustu frettir herma ad almenningsferjan fari kl. 12 og midar eru bara seldir vid hofnina rett adur. Hun hefur vist verid bilud i manud og tad hafa allskonar sogur flogid um ad hun fari eda fari ekki og hvenaer, etc. Eg veit ekki enn hvort hun fer til baka a sunnudegi eda manudegi. En tad kemur bara i ljos - ekki haegt ad gera annad en ad taka upp hid alislenska "thetta reddast"-vidhorf.

Annars er Freyr i afsloppun mannanna. Sefur eins og sveppur alla morgna og vill ekki einu sinni fa ser simanumer til ad eg geti hringt i hann. A eftir aetlum vid ad fara og horfa a danshopinn sem vid Geir, Jonina og Egill saum um daginn.

Spitala-Inspeksjon

Eg for adan og heimsotti barna-spitalann sem Fernando styrir i uthverfi Bissau. Tetta var mjog flottur spitali, med solarorku, godu rennandi vatni, allt hreint og fint, interneti, apoteki sem selur nidurgreidd lyf og kapellu. Spitalinn er 2 ara og tau eru enn ad baeta hann og gera betri. Mjog gaman ad sja svona vel utbuinn spitala i ollu greninu sem er herna.

Thvi naest heldum vid a holdsveikra spitalann, sem hefur reyndar breyst i alnaemisspitala lika. Holdsveikin er hverfandi i heiminum en alnaemi a uppleid svo tad var gott ad sja hvernig tau eru ad breyta markmidum spitalans eftir torfum. Eg sa mjog langt leidda sjuklinga en tetta var besta umhverfi fyrir alnaemissjuka sem eg hef nokkru sinni sed a ferdum minum um Afriku. Og miklu betra umhverfi en rikisspitalinn var med. Vid hittum lika litla stelpu sem hafdi fengid holdsveiki, en folkid hafdi komid henni i medferd tad snemma ad tad nadist ad bjarga fingrum hennar og hun var ordin fullfrisk og komin i skolann aftur. Godur morgun!

Freyr ad koma

12. mars - fimmtudagur

FREYR KEMUR A MORGUN!!! Allt að gerast. Ég þurfti að faxa vegabréfsárituninni hans fyrir GB á hótelið hans í Lissabon. Þvílíkt vesen í dag, en þess virði. Ég hringdi í hann til að athuga hvort faxið hefði ekki komið og þá var kallinn á leiðinni í klukkutíma sightseeing ferð um borgina. Lissabon er falleg borg og ég hefði sennilega gert það sama hefði ég ekki komið eftir myrkur. Ég lét mér nægja að labba um og fara í H&M.

Það eru 95% líkur á því að ég sé búin að redda gistingu á paradísareyjunni Rubane. Svona gengur þetta fyrir sig hérna. Maður þarf að þekkja fólk sem þekkir fólk sem þekkir fólk sem reddar hlutunum. Fyrsti hlutinn var að redda herberginu (nánar tiltekið herbergi númer 2 - því það er best), annar hlutinn verður svo að redda fari út á eyjuna. En það verður nokkuð snúið þar sem nú er bensínskortur í landinu. Orðið á götunni segir að það séu að koma nokkrir lítrar með bíl frá Senegal, en það gæti tekið langan tíma, enginn veit. En það þýðir sumsé að við gætum þurft að taka almenningsferjuna sem tekur 6 tíma eða meira í miklum þrengslum. Það eru þó einhverjar líkur á því að við fáum far með ættingja Tonys (sem reddaði hótelinu líka) sem er að koma frá Senegal og ætlar til Bubaque-eyjunnar sem er rétt hjá Rubane.

Þetta er lítið dæmi um það hvernig samfélagið virkar hérna. Þetta er í raun alveg stórkostlegt eða þannig verður maður að líta á það til þess að pirra sig ekki. Eins og þegar við vorum að fara með fullan bíl af Íslendingum í síðustu viku á Palace Hotel á SMD-tónleikana. Bíllinn var að verða bensínlaus og við fórum á þrjár bensínstöðvar en án árangurs. Í þessarri viku mátti svo sjá fólk með litlar kókdósir á bensínstöðvunum til að reyna að kaupa síðustu dropana.

Annað gott dæmi er að geisladiskur SMD er ekki enn kominn til landsins. 1500 diskar voru fluttir frá Austurríki í þarsíðustu viku, en hafa nú beðið í Dakar í marga daga. Við fréttum af því í gær að kassinn hefði átt að koma til Bissá með Air Senegal. Síðan lét flugvélin auðvitað ekki sjá sig eða kom seint. Við höfum ekkert frétt. Í ofanálag eru tollverðir í verkfalli svo að þó kassinn sé kominn er ekki víst að hann verði afgreiddur. Þessi stutta leið frá Dakar til Bissá hefur þá sumsé tekið yfir viku í afgreiðslu. SMD tónleikarnir eru á morgun og það er óvíst hvort að platan sem þau eru að kynna komi til landsins!

Hins vegar ætla allir að koma á tónleikana og Freyr á eftir að hitta alla á einu bretti. Það verður skrítið að fá hann hingað í mína litlu veröld. Ég er búin að reyna að gera prógram fyrir hann svo honum leiðist ekki á meðan ég er í vinnunni. Ef maður hefur ekkert net í þessu landi get ég alveg ímyndað mér að manni hundleiðist. Ég hef hitt fólk hérna sem talar um Bissá sem helvíti á jörðu, en það er fólk sem ég held að hafi einfaldlega ekkert félagslegt net.

Tjuttad a skrifstofunni

Thessa dagana er mikid stud a skrifstofunni - vid Karyna erum einar tvi ad tad er 2 daga vinnufundur uti a landi sem vid turfum ekki ad vera a. Skuringakonurnar- og strakurinn eru a fullu ad bona oll golfin a medan folkid er i burtu. Vid donsum og hlustum a tonlist tvi madur kemur miklu meiru i verk ef madur tekur dansspor vid og vid.

Annars for eg a SMD hljomsveitaraefingu i gaer med Geir, Joninu og Agli, en tad var eitthvad taeknivesen svo litid vard ur aefingunni. Eg helt tha a fund Jeffs, Mike og Ban og bordadi med teim. Tvi naest forum vid ad spila pool a X Klub. Thad var svoooo gaman. Vid Jeff unnum 3 leiki, en reyndar adallega tvi Ban skaut svortu kulunni ofan i holu tvisvar sinnum. Their voru a tridja Tequila skoti tegar eg yfirgaf tha a barnum.

Eg er buin ad semja um verd a hotelherberginu minu og er nokkud anaegd med mig. En tau vilja ekki lengur thvo thvottinn minn okeypis svo eg reddadi mer annarri thvottakonu, sem er ein af skuringastelpunum herna a skrifstofunni. Gedveikt godur dill.

Íslendingar í Gíneu-Bissá

Nú eru allir Íslendingarnir farnir nema Geir, Jónína og Egill Ólafs. Reyndar var hægara sagt en gert að koma Íslendingunum úr landi því Air Senegal var ekkert að stressa sig og kom 5-6 klst. of seint. Bæði viðskiptaráðherra Íslands og utanríkisráðherra Gíneu-Bissá voru að fara með vélinni. Einnig beið viðskiptaráðherra landsins með okkur til eitt í nótt og hringdi reglulega til Senegal til að tékka á málum. En þetta þýðir sumsé að þau eru ekki enn komin til Íslands því þau misstu af flugleiðavélinni frá París. Það er ekki ofsögum sagt að Gínea-Bissá er “landið sem gleymdist”. Það er ekki inn á ratarnum hjá neinum, ekki einu sinni almennilegum flugfélögum!!

En þessi staðreynd er líka ástæðan fyrir því að landið er svona mikil perla. Því til sönnunar ætla ég að setja mynd af paradísareyjunni Rubane þar sem íslenski hópurinn fékk sér hádegisverð síðastliðinn laugardag. Ímyndið ykkur paradísareyju og þetta er það sem kemur upp í hugann ... 

Fyrstu manneskjurnar sem ég hitti á eyjunni voru svo auðvitað Mike og Jeff!! Mig langaði helst að vera eftir og fá far í bæinn með þeim. Núna er ég á fullu að vinna í því að panta herbergi þarna helgina sem Freyr verður hérna, en það er nokkuð snúið því ferðabransinn er ekki kominn ofsalega langt hérna. Næsti hausverkur verður síðan að finna bát til að ferja okkur á eyjuna. 

Annars gekk vikan mjög vel fyrir sig. Íslenski hópurinn stóð sig vel og var landi og þjóð til sóma. Við fórum að skoða skóla í Cacheu héraði og svo heilsuverkefni í Bafata. Heimsóttum yndisleg þorp þar sem íbúarnir gáfu okkur fullt af gjöfum í þakklætisskyni fyrir að styrkja uppbyggingu skólans þeirra í þorpinu. Ég var allavega djúpt snortin yfir því hvað okkur var vel tekið. 

Í bílnum mínum þessa tvo daga í feltinu sátu líka Hreinn Loftsson, Erna Hreinsdóttir og Egill Ólafsson. Í þeim bíl var náttúrulega mikið fjör. Ég læt eftirfarandi vísur tala sínu máli, en Hreinn og Egill nýttu hvert tækifæri til að kveðast á. 

Nísta Ernu núningssár

nokkur á hvorri síðu

þeim valda flestum Hreinn með hár

og hinn fyrir aftan Fríðu.

Kjarkaðar í körinni 

kellingar tvær,

Skapti lá á skörinni

skelfingu nær.

Konur fara á konufund

karlar mega bíða;

þá er stoð í hvíldarstund,

en stutt í nýjan kvíða.

Eftir tvo daga í feltinu fór föstudagurinn allur í fundi með ráðherrum. Svo var haldinn blaðamannafundur, en heimsóknin hefur vakið mikla athygli hér í landi. 

Útgáfutónleikarnir með Super Mama Djombo voru síðan með soldið skrítnu sniði. Frekar formlegt og ekki hægt að dansa. Núna um helgina er verið að reyna að setja upp tvo tónleika sem yrðu meira fyrir almenning og í stærra lókali. Það seldist auðvitað upp á nóinu á tónleikana sem haldnir voru á Palace Hotel á laugardaginn svo það er vel hægt að fylla tvo tónleika í viðbót á stærri stöðum. Það var þó mjög ánægjulegt að vera viðstödd tónleikana því ég veit hversu vel þau hafa æft sig. 

Aðstæður í Gíneu-Bissá

Einu "umferðarljósin" í Bissá

"Húsgagnahöll" þeirra Bissá-búa.

Fimmtudagur, 28. febrúar

Ég held að mér sé nauðugur einn kosturinn að skrifa aðeins um ástandið í Gíneu-Bissá svo fólk haldi ekki að veran hér sé eintómt afrískt ævintýri, glaumur og gleði, dans á rósum - en mér heyrist stundum í tölvupóstum, kommentum og msn-i að það sé skilningur fólks.

Staðreyndin er sú að ástandið í landinu er einu orði sagt hræðilegt og það er sorglegt að horfa upp á þær aðstæður sem fólkið hér þarf að búa við. Margir segja mér að ástandið hafi verið betra fyrir tíu árum, fyrir stríðið, en síðan þá hefur ástandið bara versnað. Tíðni barnadauða hefur m.a.s. hækkað frá árinu 2000. Í dag nær fimmta hvert barn í landinu ekki 5 ára aldri.

Ég hef reynt að útskýra hvernig rafmagnsleysið hefur undirliggjandi áhrif á allt - en það er í raun ekki hægt að koma orðum að því hversu hamlandi það er fyrir þjóðfélag að hafa ekki rafmagn eða rennandi vatn. Innri strúktúrinn er enginn og það eitrar út frá sér. Þetta er algjör vítahringur. Hvar sem maður kastar steininum hittir maður á vandamál. Það er erfitt að sjá hvar er hægt að byrja til að laga ástandið - hvar er hægt að rjúfa vítahringinn.

Hér eru nokkur dæmi:

• Ríkisstjórnin á erfitt með að innheimta skatta því það vantar alla tækni til þess - rafmagn, tækniþekkingu og tól.
  
• Vegna þess hversu veikt opinbera kerfið er er verið að greiða bætur til fólks sem er kannski dáið og aðrir fá ekkert. Það er enginn stjórn á þessu. Þetta á sérstaklega við um greiðslur til hersins og fyrrum hermanna. En óánægður her er mjög hættulegt fyrir land eins og Gíneu-Bissá þar sem herinn hefur gert uppreisnir og tekið völdin. Herinn fær heldur engan mat - en mér finnst að það ætti nú bara að gefa þessum köllum fræ til að rækta. Ég held að herinn sitji bara á rassinum hvort sem er.
  
• Það eru svo fáir sem fara í skóla hérna að öll þekking hefur verið að hverfa í landinu. Innan opinbera geirans er fólk ekki einu sinni starfi sínu vaxið. Fólk kann ekki að byggja hús, lækna, leggja vegi... lesa. Þekkingarleysið heldur fólki við þröskuld fátæktar. Ef ég á að vera alveg hreinskilin þá kenni ég lítilli skólagöngu um að fólk hér á mjög erfitt með að skilja fingra-tungumálið mitt. Það er mjög frústrerandi - það horfir bara á mig einu spurningamerki þó ég hafi sett upp heilan 10 mínútna leikþátt um t.d. gaffal (gerðist um daginn). Og hefur mér nú tekist að leika flóknari hluti í Actionary Stúdentaleikhússins - Krabbamein á litlafingurtánögl Davíðs Oddsonar - og svoleiðis rugl, sællar minningar.
  
• Um daginn talaði ég við mann sem var að loka byggingarfyrirtæki hérna þar sem það var orðið of dýrt að flytja fólk með þekkinguna frá Senegal.
  
• 28% barna 7-12 ára fara í skóla, mörg börn eru yfir 13 ára í grunnskóla og þurfa að endurtaka bekki endalaust vegna þess að kennarar eru alltaf í verkfalli. Bæði kennarar og heilbrigðisstarfsfólk fá oft ekki laun svo mánuðum skiptir.
  
• Vegna þessa og almenns lágs menntunarstigs í landinu vantar allan metnað í fólk, enda á það erfitt með að hugsa langt út fyrir daglegt amstur sitt og hugsa til framtíðar. Þetta hamlar aftur framförum og einkaframtaki í landinu.
  
• Sjúkrahúsið hérna í Bissá er ekki með rafmagn eða generator! Það hefur örugglega kostað mörg mannslíf. Það er gjörsamlega niðurdrepandi að sjá ástandið þarna inni. Við heimsóttum HIV smitaða konu þarna um daginn og það var eins og hjúkrunarfólkið vissi ekki einu sinni hvernig ætti að meðhöndla sjúkdóminn. Nú er UNICEF að starta verkefnum sem lúta að því að hamla smit frá móður til barns. En jarðvegurinn fyrir slík verkefni er mjög erfiður þar sem þekkingin er engin.
  
• Skólakerfið og heilbrigðiskerfið eru auðvitað mjög veikburða vegna rafmagnsleysis og tækniskorts. Í flestum skólum er eina ljósið frá opnum gluggum (sjaldnast er gler í gluggunum, bara op á veggjum).
  
• Það er enginn sem sér um að safna rusli svo að litlir ruslahaugar liggja út um borg og bí. Á hverjum degi er byrjað að brenna rusl og þá liggur reykurinn inn um gluggann hjá mér í vinnunni meðal annars.
  
• Aðalgöturnar eru malbikaðar, mismikið þó, en utan þeirra eru hverfi með moldarkofum, einstaka steinhúsum og sandgötum. Rauðbrúni sandurinn liggur yfir öllu hérna.
  
• Landbúnaðurinn gengur illa þar sem enginn hefur lagt vatnslagnir, það er ekkert rafmagn, og samgöngur eru lélegar. Ef vörubílar komast utan af landi og að bryggju til að flytja vörur til útlanda, þá festast þeir í leðju við höfnina því hún er ekki malbikuð. Það er enginn til að afferma vörurnar á skip og það eru dæmi um að cashew-hnetur liggi í förmum í höfninni.
  
• Til að starta landbúnaðinum vantar fólki sárlega vatn á akrana og betri fræ, en núna fá bændur bara lélegustu fræin frá Senegal til hrísgrjónaræktunar. WFP er að vinna í þessu vandamáli núna.
  
• Það er erfitt fyrir hið opinbera að framkvæma minnstu hluti vegna rafmagnsleysis og tölvuskorts og almenns skorts á öllu. T.d. er ég ekki enn búin að fá tölur um hversu mörg börn látast af völdum stífkrampa á ári því að rafmagnið liggur niðri í stofnuninni sem á að sjá um þetta. Það eru 3 dagar síðan ég spurði.
  
• Lögreglan er algjörlega gagnslaus. Þau eiga ekki bíla, mótorhjól eða neitt. Hvernig getur lögregla fúnkerað án slíks. Sömu sögur er örugglega að segja um tölvuskort, engar símalínur og rafmagnsleysi þar á bæ.
  
• Ég hef áður nefnt slökkviliðið. Þar er þó bíll en ekkert rafmagn. Vatnsskortur hlýtur líka að hamla starfi þeirra, en það þarf kannski ekki að taka fram að ég hef ekki rekist á brunahana.
  
• Vegna rafmagnsleysis eru engin götuljós í borginni og engin umferðarljós. Þegar sólin sest er ekki hægt að sjá handa sinna skil og skapar þetta auðvitað ákveðna hættu á glæpum. Eini vísirinn að umferðarljósi er maður sem stendur í litlu búri á aðalgatnamótunum hérna og stýrir umferðinni með höndunum hluta úr degi.
  
• Ríkisstjórnin hefur engin tök á að verja fiskimiðin og situr uppi með lélega samninga um nýtingu þeirra við Kínverja, Portúgali og einhverja fleiri.
  
• Í landbúnaði eru líka lélegir samningar í gangi því að cashew-hneturnar eru sendar óunnar úr landi á lágu verði. Í stað þess að vinna þær hér og skapa atvinnu, selja þær svo dýrar. En hægt er að vinna margvíslega hluti úr cashew-hnetunum, t.d. gómsætan djús, líkjör og fleira. Núna eru örfáir sem gera það og flestir nýta ekki einu sinni blóm hnetunnar. Indverjar kaupa aðallega hneturnar en ef þeir ákveða að hætta þá er voðinn vís fyrir Gíneu-Bissá því að það eru ekki margir markaðir sem þeir hafa gert samning um og auk þess er hættulegt að treysta of mikið á eina vörutegund í útflutningi, eins og nú er með cashew-hneturnar. Kíkið á áhugaverða grein á: http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=77042. Sá sem skrifaði greinina, David, var hér á hótelinu mínu og ég fékk einu sinni far með þeim niðrí bæ!
• Atvinnuleysi er auðvitað mikið og unga fólkið er frústrerað. 80% þjóðarinnar eru á aldrinum 15-35 ára! Og meira en helmingur er undir 18 ára. Pælið í því! Og það er engann veginn verið að nýta þetta fólk.
  
• Mikil skipting er á starfsfólki í ráðuneytum og innan hins opinbera og stefnubreytingar tíðar. Þannig að það er erfitt að láta verkefni ganga hratt fyrir sig eða byggja upp þekkingu innan ráðuneytanna. Allur opinberi geirinn er í raun líka oft í verkfalli.
  
• Hér eru lélegar samgöngur úti á landi og í bænum eru opin skolpræsi og hættur alls staðar fyrir lítil börn (og fólk yfir höfuð), óhreinlæti og rusl. Maður verður heldur betur að passa sig að stíga ekki ofan í skolpræsi á kvöldin þegar allt er dimmt. Eða á dauða rottu, eins og gerðist næstum því um daginn, hefði ég ekki verið með vasaljós.
  

Sorglegasta er hversu miklir möguleikar búa í þessu landi. Hér eru ár sem renna um landið, paradísareyjur úti við ströndina, cashew-hnetur um allt, mangó tré, papaya og aðrir ávextir. Maður þarf ekki annað en að hrista tré og ávextirnir detta niður. Loftslagið er yndislegt og hér eru því allar forsendur til ræktunar og landbúnaðar. Nóg er af fiski í sjónum og kannski olíu líka.

Ég verð oft blúsuð yfir þessu ástandi og finnst ég búa í algerri loftbólu því það er svo auðvelt fyrir mig að koma hingað í 3 mánuði og fara svo. En allt annað að þurfa að búa hér alla sína ævi og hafa ekki einu sinni tækifæri á að bæta aðstæður sínar. En sem betur fer hef ég hitt fólk hérna sem vill búa í Gíneu-Bissá til að hjálpa landinu sínu. Það er mjög mikilvægt. Sömuleiðis á Gínea-Bissá núna að fá alþjóðlega aðstoð sem post-conflict country og það er gríðarlega þýðingarmikið og gæti leitt til jákvæðra breytinga fyrir landið á næstu mánuðum og árum.

Barattudagur kvenna

Thann 25. februar setti Ban af stad altjodaatak gegn ofbeldi a konum a opnunarfundi Commission on the Status of Women (CSW). Vid tad taekifaer sagdi hann: "Tad er kominn timi til ad einblina a adgerdir sem fyrirbyggja og utryma thessum vanda," og beindi mali sinu til adildarlanda UN, UN family, Civil Society og einstaklinga - kvenna og karla. "Tad er kominn timi til ad brjota thagnarmurinn og gera logleg norm ad raunveruleika i lifum kvenna." (make legar norms a reality in women's lives).

Eg bendi a thetta tvi ad her i Gineu-Bissa liggur nu fyrir frumvarp til laga um ad gera umskurd kvenna ologlegan. Thad er trautin thyngri tvi ad muslima-samfelagid vill ekki vidurkenna ad rekja megi haa danartidni kvenna vid faedingu til umskurdar a kynfaerum theirra. En adeins 7 lond i heiminum eru med haerri danartidni kvenna.

Konur eda stulkuborn eignast born mjog snemma a lifsleidinni i GB, 13-14 ara eignast taer fyrsta barnid. I huga oharnads Islendings eins og min er tad algjorlega sidlaust ad sja svona ungar olettar konur eda maedur - hreinlega sorgleg sjon. Um daginn hitti eg unga konu a heilsugaeslustod tegar eg var ad filma bolusetningaratakid i Bissau. Hun var 18 ara og olett i fjorda sinn. Hun eignadist fyrsta barn sitt 14 ara, giftist 15 ara, eignast annad barn 16 ara og var nu 18 ara. Einhvern timann i millitidinni gekk hun med barn i 5 manudi en missti tad tvi hun fekk malariu sem framkalladi faedingu, en barndi var of veikburda til ad lifa af.

Svo er 8. mars - altjodlegur barattudagur kvenna - a naesta leiti. Her aetlar tengslanet thingkvenna, kvenradherrar og fyrrum kvenradherrar ad standa fyrir radstefnu um umskurd. Thaer eru ad reyna ad fa studning fyrir frumvarpinu. En yfirskrift 8. mars i ar er "Fjarfestum i konum og stulkum" - sem hljomar alls ekki vel a islensku, en er allavega "Investing in women and girls". Geri mer ekki alveg grein fyrir hvort thetta hljomi jafn oheppilega a ensku.

Spurning er hvort ad Briet standi fyrir hinni arlegu barattuveislu?? Nennir einhver ad fraeda mig um tad eda setja frettir inn a brietarbloggid.